Onlangs ontving ik de volgende vraag van een van onze klanten (Alona Media):

“Ik heb zelf een website template ontworpen dat zeer goed werkt voor het behalen van leads voor onze klanten. Deze template heb ik al voor meerdere klanten gebruikt als basis en dan passen we de foto’s, kleuren, logo en teksten aan per klant. Ik zou graag willen dat dit ontwerp/template van mij is, aangezien ik dit heb bedacht. Is het mogelijk om hier een soort van gebruiksrecht voor vast te leggen op de een of andere manier? Bestaat dit überhaupt voor websites? Zoals bijvoorbeeld ook de rechten van gemaakte foto’s worden beschermd voor de fotograaf. Of kan dit helemaal niet bij webdesign/templates voor websites?”

Dagelijks ontvang ik vragen van klanten, waarbij niet meteen duidelijk is wat de vraagsteller precies wilt weten. De klant is zelf meestal geen jurist en stelt de vraag (geheel begrijpelijk overigens) in niet-juridische taal. Als jurist zul je daarom tussen de regels door moet lezen om de juridische vraag te extraheren. Zo ook in dit geval. In dit geval denk ik dat de klant wil weten of het ontwerp dat ze tot stand heeft gebracht (het template) auteursrechtelijke bescherming geniet.

Ik vind dit een interessante vraag, omdat er ongetwijfeld meerdere websiteontwerpers zijn die willen weten of en in hoeverre hun ontwerpen beschermd zijn tegen ongevraagd gebruik door derden en wat je kunt doen tegen eventuele inbreuken.

Auteursrecht in het kort

Als iemand iets origineels heeft gemaakt, is het natuurlijk niet de bedoeling dat iemand anders daarmee aan de haal gaat. Om dit te voorkomen is de Auteurswet in het leven geroepen. Daarom werpen we voor de beantwoording van deze vragen een blik op de Auteurswet.

Volgens de Auteurswet heeft de maker van een werk het exclusieve recht om dat werk openbaar te maken en te verveelvoudigen. Ook kan de maker van een werk op grond van een auteursrecht optreden tegen partijen die een inbreuk maken op het auteursrecht van de maker.

De Auteurswet stelt als belangrijke eis dat een werk, om auteursrechtelijke bescherming te krijgen, wel een ‘eigen, oorspronkelijk karakter’ moet hebben en ‘een persoonlijk stempel van de maker moet dragen’. Van belang daarbij is dat de maker de vorm niet heeft ontleend aan die van een ander werk en dat er bij de vormgeving keuzes zijn gemaakt die subjectief zijn bepaald (creatieve keuzes).

Jurisprudentie

Social Deal – Wowdeal
In een rechtszaak (Vzr. Rechtbank Roermond, 5 december 2012, KG ZA 12-211) die Social Deal BV had aangespannen tegen concurrent Wowdeal BV, stelde Social Deal dat de website van Wowdeal zodanig overeenstemde met de website van Social Deal dat er sprake is van inbreuk op haar auteursrechten. De voorzieningenrechter wees de vordering van Social Deal echter af.

Volgens de voorzieningenrechter heeft Social Deal voor haar website elementen gebruikt die ook worden aangetroffen op websites van soortgelijke ondernemingen en “reeds bestaand materiaal dat een auteur in zijn werk heeft verwerkt, de zogenaamde objectieve elementen in een werk, is auteursrechtelijk niet beschermd.” Verder vond de rechter dat de website ook voor het overige geen oorspronkelijk karakter heeft om als auteursrechtelijk werk te kunnen worden aangemerkt. Geen bescherming dus.

Rechtbank Amsterdam, 28-11-2012, HA ZA 11-1401
Ook in een andere zaak (NJ BY6969) stelde de rechter de ontwerper van een website in het ongelijk. In deze zaak had een klant aan een websiteontwerper opdracht gegeven om een gebruiksklare website te realiseren. Nadat de ontwerper het ontwerp aan de klant had voorgelegd en begonnen was met de bouw ervan, besloot de klant de website toch niet af te nemen. De klant was namelijk ontevreden over het ontwerp en functionaliteit van de ontworpen website. Vervolgens nam de klant wel een deel van de ontworpen website in gebruik. De websitebouwer stelde hierop dat de klant inbreuk maakte op zijn auteursrechten.

De rechter gaf de websiteontwerper echter ongelijk en concludeerde (kort gezegd) dat de websitebouwer onvoldoende had geconcretiseerd welke specifieke, door of namens haar ontwikkelde/ontworpen ‘zaken’ kunnen worden beschouwd als een werk in de zin van artikel 1 juncto artikel 10 Aw. Daarbij had de websiteontwerper per onderdeel (zoals onder meer filmpjes, animaties, foto’s, illustraties, teksten en vertalingen) dienen te stellen en te onderbouwen dat en waarom deze zaken een eigen, oorspronkelijk karakter hebben en het persoonlijk stempel van de maker dragen. Ook had de websitebouwer volgens de rechter nader moeten concretiseren waarom die zaken het resultaat zijn van scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes.

Rechtbank Amsterdam, 21-07-2011, KG ZA 11-927 WT/LO
Maar een andere websiteontwerper had meer geluk voor de rechtbank Amsterdam (LJN BR2598).  In deze zaak had een websiteontwerper op verzoek van de klant een voorstel gedaan voor het ontwerp van een nieuwe website. De klant ging niet akkoord met het voorstel omdat zij vanwege financiële problemen geen budget meer had voor het laten ontwerpen van de nieuwe website. Enige tijd later heeft de klant een nieuwe website in gebruik genomen. De ontwerper stelt dat de klant daarmee inbreuk maakt op haar auteursrecht, nu die website sterk lijkt op het ontwerpvoorstel van de ontwerper.

De voorzieningenrechter is van oordeel dat de klant in de vormgeving van haar nieuwe website te weinig afstand heeft genomen van het ontwerpvoorstel van de ontwerper, zodat inbreuk op auteursrecht wordt aangenomen. De klant wordt voorwaardelijk veroordeeld het gebruik van de website te staken. Eiseres kan aan deze veroordeling geen rechten ontlenen als gedaagde de onrechtmatigheid van het gebruik wegneemt door eiseres alsnog voor het ontwerp te betalen.

De voorzieningenrechter oordeelt dat de ontwerper zich – terecht – niet beroept op de bouwstenen die de klant aanvoert zelf te hebben aangedragen, maar op de manier waarop die bouwstenen visueel in het ontwerp zijn verwerkt. Uit de literatuur en jurisprudentie blijkt dat ook een originele grafische vormgeving van een website met een eigen karakter voldoet aan de vereisten om als ‘werk’ in de zin van de Auteurswet (Aw) te worden aangemerkt. Voor het ontwerp van een website zijn voldoende mogelijkheden om daaraan een eigen creatieve invulling te geven, ook al ligt een aantal keuzes min of meer vast (zoals de keuze voor een menu aan de bovenkant en een menu aan de linkerkant). Het ontwerp is voldoende oorspronkelijk en komt dus voor auteursrecht in aanmerking. Daarbij spelen met name de volgende elementen een rol: de vlakverdeling, de tekstverdeling (waar de tekstblokken zijn geplaatst en waar juist niet), het kleurgebruik (hoewel de kleuren rood en grijs door de klant zijn aangedragen zijn met het gebruik van die kleuren veel verschillende mogelijkheden) de twee horizontale balken boven en onder, het logo linksboven in beeld, het roze tekstblok onder met daarin de laatste publicaties, de twee afbeeldingen als button rechts, de zigzag rode lijnen tussen de verschillende divisies van links in de bovenste balk en de manier waarop de beurskoers van de klant onder wordt weergegeven in blokjes. Al deze elementen maken dat het ontwerp kan worden aangemerkt als een voortbrengsel van scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes. Op het ontwerp rust derhalve auteursrecht.

Is een website template auteursrechtelijk beschermd? Conclusie.

De conclusie die uit deze uitspraken kan worden getrokken is dat een ontwerp van een website auteursrechtelijke bescherming kan genieten, indien het kan worden bestempeld als een ‘werk’ in de zin van de Auteurswet. Daarvoor dient de website echter wel een ‘eigen, oorspronkelijk karakter’ te hebben en moet de website ‘een persoonlijk stempel van de maker dragen’. Het blijkt nog niet zo eenvoudig om dit eigen, oorspronkelijke karakter aan te tonen.

In de procedure zal door de ontwerper die meent dat een derde inbreuk op zijn ontwerp maakt, voldoende aannemelijk moeten worden gemaakt waarom er sprake is van een oorspronkelijk werk. Er moet dus voldoende concreet moeten worden gemaakt welke elementen als ‘werk’ kunnen worden beschouwd. Daarbij moet per element worden gesteld en onderbouwd dat en waarom deze elementen en eigen, oorspronkelijk karakter hebben en het persoonlijk stempel van de maker dragen. Ook moet de websitebouwer nader concretiseren waarom die elementen het resultaat zijn van scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes.

Bij het ontwerpen van een website op basis van een template, zal het moeilijker zijn om aan te tonen dat er sprake is van een ‘werk’ en dat de website daarom auteursrechtelijke bescherming geniet. In een template staan veel elementen namelijk al min of meer van tevoren vast, denk bijvoorbeeld aan de vormgeving en de plaatsing van bepaalde elementen zoals tekstvakken en afbeeldingen. Hiervan kan dus niet meer worden gezegd dat deze elementen een ‘eigen, oorspronkelijk karakter’ hebben. Bovendien is reeds bestaand materiaal dat een ontwerper in zijn werk heeft verwerkt, de zogenaamde objectieve elementen in een werk, niet auteursrechtelijk beschermd. Alhoewel het lastig zal zijn om auteursrechtelijke bescherming in te roepen voor een template, acht ik de kans hierop echter niet bij voorbaat kansloos.